Zegary mechaniczne

Zegary instalowane w tym czasie w Polsce pochodziły z Niemiec, głównie z Norymbergi, gdzie wytworzyło się europejskie „centrum zegarowe”. W Krakowie zainstalowano zegar w 1380 r. (bardzo możliwe jednak, że wcześniej). Znajdował się on na wieży kościoła Mariackiego. Drugi z kolei — na wieży ratuszowej — zainstalowano w 1389 r. Kolejny zegar ratuszowy — w 1524 r. Niestety, spłonął on w XVII w. Obecny pochodzi z czasów późniejszych.

• W 1414 r. zainstalowano zegar na wieży katedry w Gnieźnie.

• W 1550 r. — zegar na ratuszu w Poznaniu (z dawnego przetrwały do dziś jedynie koziołki).

• Aktualnie najstarszym zegarem mechanicznym w Polsce jest zegar z XIV—XV w. znajdujący się w Muzeum UJ w Krakowie.

Pierwsze zegary mechaniczne były ogromne, niezbyt precyzyjne, a ponadto często się psuły. Aby pracowały w ciągu całej doby, musiał być długi sznur obciążnika. Ustawianie takich zegarów w mieszkaniach nastręczało więc wiele trudności. Dlatego nie ustawano w poszukiwaniach napędu wygodniejszego, umożliwiającego budowę zegarów mniejszych. Wynalazku takiego dokonano około 1400 r. we Włoszech. Była to… sprężyna.

Najstarszy z zachowanych zegarów sprężynowych pochodzi z lat 1429—1435. Wykonał go Pierret Lambert z Mons we Francji, a jego pierwszym właścicielem był książę Burgundii, Filip Dobry.

Dzięki sprężynie — zegary trafiły wreszcie „pod strzechy” (oczywiście „strzechy” możnych, bo zegary były wówczas bardzo drogie). Niestety, i one miały wady, np. gdy je przechylono — stawały.

Pierwszy zegarek noszony, chodzący niezależnie od położenia i nie reagujący na wstrząsy, pojawił się w 1510 r. Stało się to dzięki pomysłowi zastąpienia kolebnika kółkiem balansowym, na który to pomysł wpadli (niezależnie od siebie) Juliusz Couldray z Blois i Piotr Henlein z Norymbergi. Henlein skonstruował swój pierwszy zegarek noszony w 1510 r. Był on sprężynowy i miał kształt puszki o wymiarach 6 i 2 cm. Chodził 40 godzin „bez nakręcania”. Następny — w kształcie owalnym, nazwany później „jajem norymberskim” — w 1511. Couldray natomiast wykonał swe pierwsze zegarki noszone w 1518 r. Umieszczał je… w rękojeściach sztyletów.