Unieważnienie małżeństwa

Unieważnienie małżeństwa

Unieważnienie małżeństwa jest jednym z kilku powodów ustania małżeństwa. Inne przyczyny powodujące ustanie małżeństwa to: śmierć biologiczna jednego z małżonków, uznanie małżonka za zmarłego, orzeczenie rozwodu.

Wyrok sądu unieważniający małżeństwo powoduje daleko idący skutek, który polega na tym, że związek małżeński traktowany jest tak, jakby nie istniał od początku.

Podstaw do unieważnienia małżeństwa kodeks rodzinny i przewiduje kilka. Każda z nich jest specyficzna i różni się charakterem od pozostałych.

Przesłanki unieważnienia małżeństwa

Powodami unieważnienia mogą być:

– brak wymaganego wieku małżonków,
– ubezwłasnowolnienie małżonka,
– choroba psychiczna albo niedorozwój umysłowy małżonka,
– pozostawanie w innym związku małżeńskim przez małżonka,
– pokrewieństwo lub powinowactwo między małżonkami,
– stosunek przysposobienia pomiędzy małżonkami.

Oprócz powyższych sytuacji małżeństwo może być unieważnione z powodu wady oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński. Z wadą taką mamy do czynienia gdy oświadczenie zostało złożone:

– przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli,
– pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony,
– pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający
– oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.

Jeszcze jedną przyczyną unieważnienia małżeństwa, przewidzianą przez kodeks rodzinny i opiekuńczy, jest brak zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika albo jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane. Unieważnienia małżeństwa w takim przypadku może żądać mocodawca.

Zasadą wprowadzoną przez kodeks rodzinny i opiekuńczy jest to, iż unieważnienia małżeństwa można żądać tylko w tych sytuacjach, które zostały przewidziane przez ten kodeks.

Kto jest upoważniony do unieważnienia małżeństwa?

O unieważnieniu małżeństwa orzeka sąd. Konieczne jest w tym celu wytoczenie powództwa przez osobę do tego uprawnioną na mocy przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W przypadku każdej z przyczyn wskazanych przez ten akt prawny, ustawodawca wskazuje także, kto może wytoczyć takie powództwo. Uprawnienie to przysługuje także prokuratorowi.

Prokurator posiada uprawnienie do wytoczenia powództwa o unieważnienie małżeństwa niezależnie od uprawnienia innych osób. Prokurator może wytaczać to powództwa na tych samych podstawach, które zostały przewidziane dla innych uprawnionych osób.

W jakim postępowaniu rozpatrywane są sprawy o unieważnienie małżeństwa ?

Sprawy o unieważnienie małżeństwa charakteryzują się pewną swoistością, co sprawia, iż ich rozpoznawanie i rozstrzyganie przez sąd dokonywane jest w postępowaniu odrębnym -postępowaniu w sprawach małżeńskich. Tryb procedury odrębnej jest tu obowiązkowy.
W procesie o unieważnienie małżeństwa sąd może także rozstrzygać w sprawach dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny i o alimenty zarówno między małżonkami, jak i między nimi a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi oraz sprawy dotyczące pieczy nad dziećmi i wspólnego mieszkania małżonków.

W jakim zakresie orzeka sąd ?

Zasadą jest, iż sąd orzekając unieważnienie małżeństwa, orzeka także, czy i który z małżonków zawarł małżeństwo w złej wierze.
Jeżeli któryś z małżonków wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę unieważnienia małżeństwa w chwili jego zawarcia, to uważa się go za będącego w złej wierze.
Do uznania kogoś za będącego w złej wierze, konieczne jest udowodnienie, że w chwili zawierania małżeństwa był on świadomy faktów bądź zdarzeń, które stanowią przyczynę nieważności małżeństwa.

Sąd orzeka w przedmiocie złej wiary z urzędu, oznacza to że nie ma potrzeby, by powód w sprawie o unieważnienie małżeństwa wnosił do sądu takie żądanie.

Treść wyroku w przedmiocie złej wiary któregoś z małżonków może brzmieć następująco:

– oboje małżonkowie zawarli małżeństwo w złej wierze,
– jedno z małżonków zawarło małżeństwo w złej wierze,
– żadne z małżonków nie zawarło małżeństwa w złej wierze.

Pamiętaj, że:

– W sprawach małżeńskich tak powodem, jak i pozwanym może być każdy z małżonków, w zależności od tego, który z nich pierwszy zdecyduje się na wytoczenie powództwa,
– Prokurator ma prawo wytoczyć powództwo o unieważnienie małżeństwa,
– Pomimo, iż sąd orzeka z urzędu o złej wierze małżonków, którzy zawarli związek małżeński oraz domniemania, że za będącego w złej wierze uważa się małżonka, który w chwili zawarcia małżeństwa wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę jego unieważnienia, nie oznacza to, iż nie ma możliwości w trakcie postępowania udowodnienia braku złej wiary.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, (Dz. U. z 1964r. Nr 9 poz. 59 ze zmianami).